Enya - Enya
1986 BBC Records
1. The Celts 2:57
2. Aldebaran 3:05
3. I Want Tomorrow 4:02
4. March of the Celts 3:17
5. Deireadh an Tuath 1:44
6. The Sun in the Stream 2:55
7. To Go Beyond (I) 1:21
8. Fairytale 3:04
9. Epona 1:37
10. Triad (a. St. Patrick, b. Cú Chulainn , c. Oisin) 4:25
11. Portrait 1:23
12. Boadicea 3:32
13. Bard Dance 1:24
14. Dan y Dŵr (Under the Water) 1:42
15. To Go Beyond (II) 2:59
Enya, czyli po irlandzku Eithne Patricia Ní Bhraonáin a w języku angielskim Enya Patricia Brennan, urodziła się rodzinie muzyków zamieszkałej w hrabstwie Donegal na północy Irlandii, a dokładnie w regionie Gweedore, uważanym za kolebkę kultury irlandzkiej wyrastającej z korzeni celtyckich. Brennanowie około 1970 roku założyli zespół Clannad grającą tradycyjny, irlandzki folk, ale stopniowo zdobywający popularność także poza Zieloną Wyspą. W sposób naturalny dołączyła do niego także Eithne. Najpierw w 1980 r. jako muzyk towarzyszący na płycie „Crann Úll”, nagranej w słynnym studio Konrada Planka w Kolonii, a dwa lata później już oficjalnie w zespole na płycie „Fuaim”, na której zagrała na instrumentach klawiszowych i wspomagała wokalnie swoją starszą siostrę Máire. Ku zaskoczeniu rodzeństwa wkrótce potem postanowiła rozpocząć solową karierę. Introwertyczną i nieśmiałą Eithne namówił do tego producent Nicky Ryan, który zakończył trwającą od 1976 r. współpracę z zespołem Clannad i można powiedzieć, że postawił wszystko na nią.
Jak twierdzi sama autorka recenzowanej płyty, „Enya” to faktycznie trio, w którym ona odpowiada za muzykę i wykonanie, Nicky Ryan za aranżację a jego żona Roma za teksty. Samodzielna droga Enyi oznaczała w dużej mierze odejście od folku i postawienie na instrumentarium i efekty elektroniczne. Co ciekawe sam Clannad zdecydował się w tym czasie także na zmiany. W 1982 r. utwór „Theme from Harry's Game”, zamówiony jako motyw przewodni do serialu, stał się niespodziewanie hitem, który zapoczątkował światową karierę zespołu i skłonił Brennanów do zmiany stylistyki. Niebawem okaże się, że dzięki muzyce filmowej rozkwitnie kariera także najmłodszej z rodzeństwa, która poszła własną drogą. Eithne jednak początkowo szło opornie. Mieszkała z Ryanami, którzy z własnych oszczędności budowali Aigle Studio w Dublinie i dawała lekcje gry na fortepianie. Za namową N. Ryana zaczęła podpisywać się jako Enya. Nagrała dziewięć utworów na ścieżkę dźwiękową do komedii romantycznej „The Frog Prince” z 1984, ale tylko dwa z nich, „The Frog Prince” i „Dreams”, zostały wykonane przez nią, a pozostałe przez innych muzyków. Trudno więc tę płytę, która jest ścieżką dźwiękową do filmu, uznać za debiut Enyi. Wreszcie młoda Irlandka skomponowała utwór przewodni do dokumentalnego serialu Davida Richardsona pt. „The Celts: Rich Traditions and Ancient Myths”, który miał zostać wyemitowany w 1987 r. w BBC2. Utwór „The Celts” tak się spodobał reżyserowi, że zaproponował, aby Enya nagrała muzykę do wszystkich sześciu odcinków. Siedemdziesiąt dwie minuty muzyki powstało w Aigle Studio i studio BBC w Wood Lane w Londynie. W przeciwieństwie do „The Frog Prince”, Enya miała teraz dużo większą swobodę artystyczną. We współpracy z Ryanem wypracowała oryginalne brzmienie, na które składały się wielościeżkowe wokale i elektroniczne pasaże z elementami muzyki folkowej, bliskie stylowi „new age”. Wybrany materiał ze ścieżki dźwiękowej do serialu został wydany przez BBC Records jako album zatytułowany „Enya”.
Tytułowy utwór „The Celts” charakteryzuje dość żwawa melodia grana na syntezatorze na tle warstwowej wokalizy i stłumionych bębnów. W drugiej połowie utworu pojawia się też sam wokal. Drugi utwór - „Aldebaran” (najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Byka), dedykowany jest Ridleyowi Scottowi. Kompozycja opartajest na elektronicznych pasażach przypominających szybką grę na harfie i kojarzy się z migotaniem gwiazd. Głos Enyi jest wpleciony w te pasaże jakby zapraszając słuchacza do wspólnej podróży w stronę tytułowej gwiazdy. Trzeci na płycie „I Want Tomorrow” to jedyna na niej klasyczna piosenka i jedyna zaśpiewana w języku angielskim. Trochę w klimacie „The Frog Prince”. Tylko w niej pojawia się też partia gitary elektrycznej (Arty McGlynn). Została wydana jako singiel. Narratorka wita pełen błękitu świt, a jednocześnie mierzy się z „czarem” kogoś lub czegoś, co choć piękne, zagraża jej życiu. W końcu odrzuca tę iluzję i deklaruje: „Chcę jutra” wybierając nadzieję i przyszłość. W instrumentalnym „Marsh Of The Celts” Enya przywołuje tchnienie celtyckiej starożytności.
Piąty utwór „Deireadh an Tuath” (pol. „Koniec plemienia”) to krótka spokojna pieśń oparta na fragmencie irlandzkiego poematu, w którym zestawione są obrazy natury i symboliczne motywy związane z końcem cyklu rocznego oraz końcem tradycyjnego świata Celtów symbolizowanym przez martwe drzewo. „The Sun in the Stream” to instrumentalny utwór, w którym na tle samplowanego chóru i delikatnego fortepianowego akompaniamentu temat główny wykonywany jest na tradycyjnym instrumencie uillean pipes (Liam O'Flionn). Kolejne „To Go Beyond” (I), „Fairytale”, „Epona” to także instrumentalne utwory z uroczymi melodiami. Tytuł nagrania „Epona” pochodzi od celtyckiej bogini przedstawianej pod postacią klaczy. Dominuje w nim brzmienie kolejnego tradycyjnego irlandzkiego instrumentu, czyli harfy. Utwór „Triad” to miniaturowa suita poświęcona trzem kluczowym postaciom irlandzkiej mitologii i historia. Pierwsza część poświęcona jest św. Patrykowi. Słyszymy w niej słowa modlitwy w języku irlandzkim. Druga, instrumentalna poświęcona jest legendarnemu celtyckiemu wojownikowi Cú Chulainnowi, a trzecia Oisínowi znanemu także w spolszczonej wersji jako Osjan. Oisín to także słynny wojownik, ale także największy bard Irlandii. Jedenasty „Portrait” to spokojna, krótka ballada z akompaniamentem fortepianu. Na edycji z 1992 roku ukazała się jej wersja wydłużona do trzech minut i dziesięciu sekund jako „Portrait (Out Of The Blue)”.
Dwunasty „Boadicea” to bardziej mroczny utwór, właściwie instrumentalny, nie licząc śpiewu murmurando Enyi z hipnotycznym tematem przewodnim. Tytuł jego odnosi się do królowej Boudiki (łac. Boadicea), która w I wieku n.e. poprowadziła powstanie plemienia Icenów przeciwko Rzymianom we wschodniej Brytanii i skończyła tragicznie. W 1996 roku sampla z tematem z utworu „Boadicea” wykorzystał bez zgody autorki zespół Fugees w piosence „Ready or Not”. Nie byli oni jedynymi, którzy w ten sposób czerpali z materiału z płyty „Enya”. Trzynasty „Bard Dance” to następny krótki instrumentalny utwór z radosną z melodią graną na instrumencie elektronicznym o brzmieniu zbliżonym do harfy. W utworze „Dan y Dŵr” (dosłownie „Pod wodami”) śpiewanym w języku walijskim, Enya z użyciem specyficznego pogłosu opisuje ciszę i samotność panującą pod taflą wody. To żałobna pieśń poświęcona walijskiej wiosce Capel Celyn, którą w latach 60 XX w. zatopiono, by utworzyć zbiornik retencyjny. Płytę kończy instrumentalny „To Go Beyond” (II) z wokalizą Enyi i partią skrzypiec Patricka Hallinga.
Debiutancka płyta Enyi spotkała się z mieszanymi przyjęciem i poza Irlandią nie odniosła komercyjnego sukcesu. Dopiero po wydaniu jej w 1992 roku i po remasteringu jako „The Celts” przez Warner Elektra Atlantic, co nastąpiłu już po wydaniu dwóch kolejnych płyt „Watermark” i „Shepherd Moons”, stała się platynową płytą w Wielkiej Brytanii i USA. Enya z udziałem małżeństwa Ryanów stworzyła bardzo udany zestaw w większości krótkich utworów muzycznych zagranych w oryginalnej stylistyce. Muzyka miała przede wszystkim pasować do filmu i pasowała, także z tego powodu, że artystka wyrosła w tradycji sięgającej korzeniami głęboko w starożytność, której film dotyczył. Muzyka z tej płyty tchnie świeżością, delikatnością i nawet mroczne historie nie są w niej opowiedziane w sposób przygnębiający. Enya świetnie też połączyła tradycję z nowoczesnością oszczędnie przy tym dawkując efekty dźwiękowe. Dla mnie: [8.5/10].
Krzysztof Moskal
01.09.2025 r.