100 polskich płyt 80's POP (1980-1989) - moje ulubione

Trzynaście lat temu ułożyłem ranking "100 najlepszych płyt lat 80. - lista prywatna" >> czytaj tekst >>  w którym przemieszane były płyty polskie i zagraniczne. Z oczywistych względów z przewagą tych drugich. Powstało wtedy również zestawienie "100 polskich płyt wszechczasów - lista osobista" >> czytaj tekst >>  To pierwsze zestawienie postanowiłem odświeżyć, ale w praktyce ułożyłem całkiem nowy ranking "100 płyt 80's POP (1980-1989) - moje ulubione (zagranica)" >> czytaj tekst >>   W tej sytucji nie pozostało mi nic innego jak ułożyć podobne zestawienie, ale składające się z płyt polskich, co poniżej czynię.

Sytuacja muzyki pop w Polsce w latach 80. była zgoła inna niż w krajach zachodniej Europy, przede wszystkim z uwagi na odmienne położenie społeczno-polityczne. Kraje zachodniej Europy, szczególnie widoczne było to w Wielkiej Brytanii, weszły w lata 80. po kryzysie paliwowym lat 70. Występowało tam wtedy wysokie bezrobocie a młodzi ludzie uważali, że nie mają przed sobą perspektyw. Krytykowany był kapitalizm i sporym poparciem cieszyły się ruchy socjalistyczne oraz lewicowe, często inspirowane myślą marksistowską. Do władzy wówczas doszła Margaret Thatcher, która wprowadziła radykalne reformy wolnorynkowe. Jej zmiany wiązały się z zamykaniem lub prywatyzowaniem nierentownych przedsiębiorstw państwowych. Thatcher w sposób zdecydowany tłumiła też wszelkie protesty społeczne, przez co była znienawidzona m.in. przez cały przemysł rozrywkowy, w tym branżę muzyczną. W efekcie jej reform, Wielka Brytania weszła jednak na ścieżkę rozwoju gospodarczego, który szedł w parze z postępem technologicznym i ogólnym bogaceniem się społeczeństwa brytyjskiego, na co my w bloku wschodnim patrzyliśmy z zazdrością. Najbiedniejsze warstwy społeczne Wielkiej Brytanii miały wyższy status materialny niż większość Polakow żyjąca w komunistycznej Polsce. Wielka Brytania weszła w latach 80. na ścieżkę gospodarczego prosperity.

Sytuacja w Polsce była całowicie odmienna. Mieliśmy tutaj zainstalowany ustrój marksistowskiego socjalizmu, który od 1945 roku miał przekształcać się w komunizm. Ponieważ komunistycznej utopii nie da się zrealizować inaczej niż pod przymusem a i to udało w niepełnym wymiarze, to rządzący w Polsce komuniści nazywali istniejący w Polsce ustrój "socjalizmem realnym". Realny socjalizm to etap wdrażania komunizmu, który udało się w Polsce uzyskać, przy wsparciu i pod przywództwem "ojczyzny światowej rewolucji", czyli Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Tego, czym poskutowało wprowadzenie w Polsce gospodarki socjalistycznej, nie da się nawet nazwać kryzysem. To była permanentna bieda i gospodarka niedoboru, choć zdarzały się chwile oddechu.

Paradoksalnie Polska, przeciwnie niż kraje zachodniej Europy, weszła w lata 80. po okresie relatywnego "dobrobytu", jaki wystąpił w PRL w latach 70. Ten "dobrobyt" spowodowany był kredytami, które towarzysz Edward Gierek pozyskał z tzw. "Zachodu" oraz pewną otwartością na współpracę z krajami zachodnimi. Ten krótki epizod był w latach 70. pewnym oddechem dla Polaków od siermiężnego i przaśnego komunizmu towarzysza Gomułki. W latach 70. zaczęła się też w Polsce rozwijać popkultura - powstało wiele atrakcyjnych programów rozrywkowych w telewizji państwowej. Do Polski przyjechała Abba a pod koniec lat 70. narodziła się nowa scena pop-rockowa pn. Muzyka Młodej Generacji. 

Jednak już w drugiej połowie lat 70. ta gierkowska stabilizacja zaczęła sypać się jak domek z kart. Polska pogrążała się w kryzysie gospodarczym. W wyniku masowych protestów w 1980 roku narodził się wielomilionowy ruch związkowy NSZZ "Solidarność", który został na półtora roku zalegalizowany przez władze komunistyczne. Kryzys gospodarczy jednak narastał, podobnie jak oczekiwania Polaków wobec władzy komunistycznej. Narastający konflikt został rozwiązany przez komunistów 13.12.1981 roku poprzez zdelegalizowanie NSZZ "Solidarności" i wprowadzenie stanu wojennego na terenie PRL. Na ulice polskich miast wyjechały czołgi i wojskowe pojazdy opancerzone. Żołnierze "ludowego wojska polskiego" ogrzewali się przy koksownikach pilnując porządku. Odcięto Polakom połączenia telefoniczne, wprowadzono godzinę milicyjną, czasowo zawieszono funkcjonowanie telewizji, zwolniono dziennikarzy, którzy należeli do "Solidarności". Aresztowano tysiące działaczy "Solidarności", nieliczne strajki zduszono siłowo, strzelając do protestujących górników w kopalni Wujek. W sumie w wyniku wprowadzenia stanu wojennego zginęło około 100 osób, tysiące aresztowano, złamano życie wielu ludzi. 

W takim klimacie ciężko było o rozwój w Polsce normalnej popkultury. Gdy w Wielkiej Brytanii rozwijała się kultura klubowa, w tym rosła syntezatorowa muzyka "new romantic", w Polsce zakazono organizowania wszelkich koncertów. Ludzie siedzieli po pracy w domach a życie dalekie było od normalności. Każdy myślał bardziej o przeżyciu niż o rozrywce. Już jednak kilka miesięcy od wprowadzenia stanu wojennego, w połowie 1982 roku sytuacja powoli zaczęła się normalizować. Władza komunistyczna na powrót uruchomiła radiową Trójkę i by skierować uwagę, szczególnie młodych ludzi, na inne tory niż protest przeciwko komunistom, zaczęła tworzyć obszary, które kanalizowały emocje i dawały namiastkę normalności. 

Jednym z takich działań było stworzenie w kwietniu 1982 roku Listy Przebojów Programu Trzeciego, która stała się w latach 80. oknem na świat europejskiej i amerykańskiej rozrywki. Ktoś kto tego nie pamięta, nie będzie prawdopodobnie w stanie  zrozumieć jak wielkie znaczenie dla młodzieży miała w latach 80. ta audycja. To nie była po prostu lista przebojów, ale namiastka normalnego świata, przez który można było posmakować kawałka zachodniej popkultury. Podobną rolę zaczęła pełnić cała Trójka, której nadawanie wznowiono wtedy po kilkumiesięcznej przerwie. Później zaczęły także powstawać, nieliczne wprawdzie, ale jednak, programy telewizyjne takie jak: Videoteka czy Jarmark, w których można było kosztować te skrawki zachodniego świata. Każdy z nich łapaliśmy łapczywie i z zazdrością, że "oni tam mają normalność" a my tutaj nie mamy prawie nic.

Wprowadzenie stanu wojennego zahamowało na chwilę boom polskiej muzyki rockowej, który rozpoczął się na przełomie lat 70. i 80. Gdy jednak w połowie 1982 roku władze komunistyczne zezwoliły na organizowanie w Polsce koncertów, polska scena rockowa szybko się odrodziła. Lista Przebojów Programu Trzeciego, oprócz funkcji przemycania zachodniej popkultury, stała się też pasem transmisyjnym popularności polskiej muzyki rockowej. Młodzi ludzie chcieli normalnie żyć i nie zważając na problemy, które toczyły świat dorosłych, po przywróceniu przez władzę komunistyczną pozorów normalności, nastąpił szybki rozwój sceny polskiego rocka. 

Na LP3 o pierwsze miejsce biły się między sobą: Republika, Lady Pank i Maanam. Czasami do walki włączały się też: TSA, Lombard czy Oddział Zamknięty. Znacznie mniejszym uznaniem cieszyły się nieliczne formacje, które wykorzystywały nowe trendy zachodniej popkultury, takie jak synth pop. Najbardziej znana grupa, która tworzyła w tym nurcie - Kombi - nie cieszyła się szacunkiem fanów rocka. Na LP3 nigdy żaden numer Kombi nie doszedł na szczyt. Inni wykonawcy - Klincz, Kapitan Nemo - zajmowali jeszcze niższe miejsca. Popularny stał się Franek Kimono, którego płyta była jednak raczej żartem i pastiszem niż muzyką na poważnie. Popularnością cieszyła się wtedy głównie polska muzyka rockowa. Jedynym zespołem, który przemycił bardziej syntetyczne brzmienia i relatywnie stanowił czołówkę polskiego rocka był Lombard. Ich płyta "Szara maść" (1984) to przykład synth-rocka. "Stan gotowości" z tej płyty osiągnął pierwsze miejsce LP3 a zespół był powszechnie rozpoznawalny dzięki opolskiemu hitowi "Szklana pogoda".

Ten boom na polski rock zaczął wygasać w połowie lat 80. Mniej więcej wtedy do mainstreamu zaczęli docierać pierwsi wykonawcy, którzy zaistnieli na festiwalu w Jarocinie. Tam z kolei, nurtem muzycznym promowanym przez Waltera Chełstowskiego, dowodzącego festiwalem w Jarocinie, była zimna fala oraz muzyka punkowa i post-punkowa. Pod wpływem tej jarocińskiej muzyki, której pasem transmisyjnym była z kolei Rozgłośnia Harcerska i tamtejsza lista przebojów, zmieniła się polska scena muzyczna. Począwszy już od 1984 roku do Trójki zaczęła docierać muzyka nowych formacji takich jak: Aya Rl, Made in Poland, Madame czy Roxa. Większa fala pojawiła się jednak dopiero od 1986 roku. Do czołówki polskiego rocka dołączyli: Kult, Kobranocka, Sztywny Pal Azji, Formacja Nieżywych Schabuff, T.Love, Róze Europy, Chłopcy z Placu Broni. W drugiej połowie lat 80. powstała tzw. Krajowa Scena Młodzieżowa, która starała się być kanałem promocyjnym tych formacji. Pod tym szyldem zorganizowano serię koncertów nowych grup "sceny młodzieżowej". 

Lata 1988-89 znowu jednak bardziej elektryzowały politycznie niż rozrywkowo. W 1988 roku miały miejsce kolejne strajki. Permanentny kryzys gospodarczy systemu komunistycznego i powstanie gospodarki niedoboru - niemal wszystko w Polsce wtedy było na kartki a i tak zdobycie czegokolwiek w sklepie, często nawet papieru toaletowego, graniczyło z cudem - skłoniło władze komunistyczne do rozmów z działającą w podziemiu, zdelegalizowaną w 1981 roku, "Solidarnością". W 1988 roku odbyła się w państwowej telewizji debata przywódcy podziemnej "Solidarności" Lecha Wałęsy z przedstawicielem reżimowych związków zawodowych Alfredem Miodowiczem. Wagę tego wydarzenia mogą zrozumieć tylko ci, którzy tamte czasy pamiętają, albo zajmują się zawodowo badaniem historii. W wyniku tej debaty, którą w odbiorze społecznym wygrał Wałęsa, doszło do rozmów przy tzw. Okrągłym Stole i w efekcie do podzielenia się przez komunistów władzą z częścią środowisk antykomunistycznych. W 1989 roku ruszyła prawdziwa lawina, która doprowadziłą do upadku nie tylko komunizmu w Polsce, ale w całym bloku wschodnim a na sam koniec, już w 1991 roku, do upadku źródła całego Zła, które w 1944 roku przybyło do Polski, czyli Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. 

Tak się kończyły w Polsce lata 80. Oznaczały one nie tylko zmiany polityczne, ale również zmiany w branży muzycznej. Ludzie przestali chodzić na koncerty a ledwo co narodzone gwiazdy Krajowej Sceny Młodzieżowej zaczęły masowo wyjeżdżać na tzw. "zmywak" na Zachód, bo nagle otworzyły się nowe możliwości pod tym względem a sytuacja wewnętrzna nie sprzyjała działalności muzycznej. Można było za to trochę zarobić, by później wrócić i być może rozpocząć od nowa. Tak np. stało się z formacją T.Love, która odrodziła się na początku lat 90. stając się jedną z polskich gwiazd nowej muzyki rockowej. W branży utrzymał się też Kazik Staszewski i Kult, który stał się prawdziwą instytucją rockową w latach 90., ale to już temat na inną historię.

Osobiście żyłem w połowie lat 80. w swoistym dualizmie muzycznym. Z jednej strony, jeśli chodzi o zachodnią muzykę, najbardziej podobali mi się wykonawcy z kręgu syntetycznego popu - Ultravox, Depeche Mode, Howard Jones, Tears For Fears czy Talk Talk. Z drugiej strony, jeśli chodzi o polskich wykonawców, to takiej muzyki praktycznie nie było. Dlatego siłą rzeczy słuchałem wtedy dużo polskiego rocka, co znajduje swoje odzwierciedlenie w niniejszym zestawieniu. W porównaniu do rankingu zagranicznej muzyki pop, polski ranking zawiera więc płyty w znacznie większej liczbie rockowe. Bo taka była wtedy polska scena POP. Oczywiście istniały też starsze gwiazdy estrady, ale muzyka Krzysztofa Krawczyka czy Maryli Rodowicz uchodziła wśród młodych za obciach.

W rankingu skupiłem się na muzyce POP, tak jak ja ją rozumiem :) i wybrałem do niego w głównej mierze moje ulubione płyty, które wtedy słuchałem i które po upływie lat nadal lubię lub uważam za dobre. W zestawieniu przeważają więc płyty polskiego rocka. Nie ma tutaj jazzu, nie ma metalu - jest wprawdzie TSA, ale to jednak bardziej hard rock niż metal. TSA był wtedy popularny niemal na równi z Lady Pank czy Republiką, więc może być uznany za POP :). Na czołowych miejscach są płyty Republiki i Ciechowskiego, bo to był wtedy mój numer jeden jeśli chodzi o polską muzykę, a i dzisiaj niewiele się w tym zakresie zmieniło.

1. Republika - Nowe sytuacje (1983)

2. Aya Rl - Aya Rl "Czerwona" (1986)

3. Maanam - Nocny patrol (1983)

4. Brygada Kryzys - Brygada Kryzys (1982)

5. Klaus Mitffoch - Klaus Mitffoch (1984)

6. Siekiera - Nowa Aleksandria (1986)

7. Republika - Nieustanne tango (1984)

8. Obywatel G.C. – Obywatel G.C. (1986)

9. Oddział Zamknięty - Oddział Zamknięty (1983)

10. Lombard - Szara maść (1984)

11. Lech Janerka - Historia podwodna (1987)
12. Perfect - Perfect (1981)
13. Lady Pank - Lady Pank (1983)
14. Kombi - Nowy rozdział (1984)
15. Kult - Spokojnie (1988)
16. Tilt - Tilt (1988)
17. Maanam – Maanam (1980)
18. Obywatel G.C. – Tak tak (1988)
19. Lombard - Anatomia (1985)
20. Jacek Skubikowski - Wyspa dzikich (1985)

21. Budka Suflera - Czas czekania, czas olśnienia (1984)
22. Armia - Armia (1987)
23. Kult - Kult (1987)
24. Kobranocka - Sztuka jest skarpetką kulawego (1987)
25. Ziyo - Ziyo (1989)
26. Franek Kimono - Franek Kimono (1984)
27. Urszula - Malinowy król (1984)
28. Sztywny Pal Azji - Europa i Azja (1987)
29. Formacja Nieżywych Schabuff - Wiązanka melodii młodzieżowych (1989)
30. TSA - Heavy metal world (1984)

31. Lech Janerka - Piosenki (1989)
32. Marek Biliński - E=mc2 (1984)
33. Andrzej Korzyński - Akademia pana Kleksa (1984)
34. Kombi - Kombi 4 (1985)
35. Electronic Division – Electronic Division (1987)
36. Omni – Omni (1985)
37. Banda i Wanda - Banda i Wanda (1984)
38. Perfect – Live (1982)
39. KSU - Pod prąd (1989)
40. The Fotoness – When I Die (1988)

41. Maanam - O! (1982)
42. Aya Rl - Aya Rl "Niebieska" (1989)
43. Maanam - Sie ściemnia (1989)
44. Azyl P. - Nalot (1986)
45. Klaus Mit Foch – Mordoplan (1988)
46. Kapitan Nemo - Kapitan Nemo (1986)
47. Voo Voo – Sno-powiązałka (1987)
48. Oddział Zamknięty - Reda by Night (1984)
49. Anna Jurksztowicz - Dziękuje, nie tańczę (1986)
50. Marek Biliński – Ogród Króla Świtu (1983)

51. 2+1 - Bez limitu (1983)
52. Various – Gdynia (1988)
53. Rendez Vous - Rendez Vous (1986)
54. Czesław Niemen - Terra Deflorata (1989)
55. Władysław Komendarek – Dotyk chmur (1987)
56. Kapitan Nemo – Jeszcze tylko chwila (1988)
57. Lady Pank - O dwóch takich, co ukradli księżyc (1986)
58. Daab – Daab (1985)
59. Various – Sztuka Latania (1985)
60. Various – Jeszcze młodsza generacja (1986)

61. Izabela Trojanowska - Iza (1981)
62. Porter Band - Helicopters (1981)
63. 2+1 - Video (1985)
64. Urszula – Urszula (1983)
65. Bajm – Bajm (1983)
66. Władysław Komendarek - Władysław Komendarek (1985)
67. Maanam - Mental Cut (1984)
68. Izrael - Biada, Biada, Biada (1985)
69. Ewa Bem – I Co Z Tego Masz? (1986)
70. Rezerwat - Serce (1987)

71. Budka Suflera – Za Ostatni Grosz (1981)
72. Voo Voo - Voo Voo (1986)
73. Lombard - Śmierć dyskotece (1983)
74. Rezerwat – Rezerwat (1984)
75. TSA - Live (1982)
76. Krystyna Prońko – Krystyna Prońko (1983)
77. RSC - RSC (1983)
78. Izabela Trojanowska - Układy (1982)
79. Bajm - Chroń mnie (1986)
80. Urszula - Urszula 3 (1986)

81. Banda i Wanda - Mamy czas (1985)
82. Shakin' Dudi - Złota Płyta (1985)
83. Klincz – Gorączka (1985)
84. Exodus - Supernova (1982)
85. Savana – Savana (1984)
86. I Ching - I Ching (1984)
87. Morawski, Waglewski, Nowicki, Hołdys - Świnie (1985)
88. Gardenia - Gardenia (1988)
89. Deuter - 1987 (1988)
90. Bielizna - Taniec lekkich goryli (1988)

91. Mech - Tasmania (1983)
92. Bank – Jestem Panem Świata... (1982)
93. Bajm - Martwa woda (1985)
94. Róże Europy – Stańcie Przed Lustrami (1988)
95. Marek Biliński – Wolne Loty (1986)
96. Lombard - Live (1983)
97. Seweryn Krajewski - Uciekaj moje serce (1983)
98. Gayga & DiN – Gayga & DiN (1985)
99. Stanisław Wenglorz - Dziś dotarłem do rozstajnych dróg (1983)
100. Papa Dance - Papa Dance (1985)

Andrzej Korasiewicz
03.02.2024 r.